Όπως έχω πει και σε προηγούμενες αναρτήσεις μου οι όποιες εκτιμήσεις-προβλέψεις για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας μετά την πανδημία covid-19, αν μπορούσε να προσδιοριστεί χρονικά αυτό το ”μετά”, θα ήταν μη ρεαλιστικές και εν πολλοίς παραπλανητικές, γι’ αυτό και οι σοβαροί επιστήμονες και οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να τις αποφεύγουν. Με την πανδημία να είναι ακόμη εδώ, και σε κάποιες περιπτώσεις σε έξαρση, η Παγκόσμια Τράπεζα προσδιόρισε ότι το 92,9% των οικονομιών του πλανήτη βρίσκεται σε ύφεση εξαιτίας της, όταν στην κατάσταση αυτή βρέθηκε το 61,2% των οικονομιών μετά την χρηματοπιστωτική κρίση του
2008 και το 83,8% των οικονομιών μετά το οικονομική κατάρρευση του 1929 αντιλαμβάνεται κανείς τους κινδύνους περαιτέρω εκτιμήσεων-προβλέψεων.
Που πάμε λοιπόν ;
Μέχρι στιγμής οι εμφανείς συνέπειες στις οικονομίες λόγω της πανδημίας, από την μέχρι τώρα εμπειρία μας, είναι η αύξηση της ανεργίας, η ραγδαία αύξηση του δημόσιου χρέους, η μείωση της ζήτησης αλλά και της προσφοράς, η περιορισμένη και υπό όρους διοχέτευση ρευστότητας, η κατάρρευση του διεθνούς εμπορίου, αλλά, τουλάχιστον στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η αύξηση των καταθέσεων ( πιθανό ”παράδοξο της φειδούς” ; ), με τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες να κάνουν ότι μπορούν για να πείσουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να αυξήσουν την δαπάνη για ζήτηση. Όλες οι παραπάνω συνέπειες κρύβουν δυσεπίλυτα οικονομικά προβλήματα τα οποία αν οριστικοποιηθούν θα αποτελέσουν καταστροφή για όλο τον πλανήτη. Γιατί όμως ;
Ο λόγος είναι ένας και μοναδικός και έχει να κάνει με το αποδεδειγμένο εμπειρικά γεγονός ιστορικά ότι οι πολίτες δεν πείθονται και δεν ευθυγραμμίζουν την συμπεριφορά τους αμέσως με την ανακοίνωση και θέση σε εφαρμογή κάποιων κατά γενική παραδοχή επιβαλλόμενων μέτρων. δεν δημιουργείται δηλαδή ταυτόχρονα η αναμενόμενη βελτίωση των καταναλωτικών προσδοκιών και η αύξηση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
Πως προχωράμε λοιπόν όταν, η επιδιωκόμενη αύξηση της ζήτησης μπορεί να οδηγήσει σε πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία, όταν συνεχιστεί και αυξηθεί η ανεργία με κίνδυνο να εμφανιστούν φαινόμενα στασιμοπληθωρισμού ( ταυτόχρονη ύπαρξη πληθωρισμού και ανεργίας ) όπως το 1974 στην ενεργειακή κρίση για όσους θυμούνται , όταν οι τράπεζες με πρόσχημα την περαιτέρω αύξηση των κόκκινων δανείων βάζουν περιορισμούς στη ρευστότητα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών συμβάλλοντας έτσι στις αποπληθωριστικές τάσεις των οικονομιών, όταν οι κυβερνήσεις διστάζουν να εφαρμόσουν πολιτικές επιθετικής αύξησης δημοσίων επενδύσεων, όταν οι καταναλωτές αποταμιεύουν αναμένοντες τα χειρότερα ή πτώση στις τιμές;
Θεωρώ ότι οι κεντρικές τράπεζες έχουν την αναγκαία υποδομή για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, στο κάτω- κάτω αυτός είναι και ο ρόλος τους. Εκεί όμως που πρέπει να εστιάσουν είναι η ανάγκη βελτίωσης της διοχέτευσης ρευστότητας στην οικονομία επιβάλλοντας σκληρά μέτρα στις εμπορικές τράπεζες που δεν πειθαρχούν, και αυτός είναι ο ελεγκτικός ρόλος τους. Έτσι τα λουκέτα θα περιοριστούν, οι επιχειρήσεις θα επιβιώσουν και θα αναπτυχθούν, η ανεργία θα ελεγχθεί. Περαιτέρω σε αυτή τη φάση η Πολιτεία είναι μπροστά από τους ιδιώτες στην υλοποίηση επενδύσεων και πρέπει να επιταχύνουν ακόμη παραπάνω, συμβάλλοντας έτσι στην βελτίωση της απασχόλησης και του ΑΕΠ, αλλά κυρίως δίδοντας την αναγκαία ώθηση στον ιδιωτικό τομέα να πάρει μπροστά επιβάλλοντας στις τράπεζες την χρηματοδότηση των επενδυτικών τους σχεδίων, με προτίμηση στα φουγάρα ( παραγωγικές επενδύσεις ) όπως συνήθιζα να λέω στις δημόσιες εμφανίσεις μου από το 2006. Οι πολίτες πρέπει να σκεφτούν ότι αν δεν καταναλώνουν και οι αποταμιεύσεις τους δεν χρηματοδοτούν επενδύσεις τότε μεσοπρόθεσμα θα χειροτερέψει και η δική τους οικονομική κατάσταση.
Άφησα τελευταία τη σημαντικότερη για μένα οικονομική συνέπεια της πανδημίας. Την καθίζηση του διεθνούς εμπορίου. Και είναι σημαντικότερη γιατί η αποκατάσταση του σε επίπεδα προ κρίσης θα πάρει πολύ χρόνο για ένα και μοναδικό λόγο. Γιατί η πανδημία επηρέασε διαφορετικά τις οικονομίες του πλανήτη άρα η αποκατάσταση τους απαιτεί διαφοροποιημένα μέτρα που τα αποτελέσματα τους θα φανούν σίγουρα σε διαφορετικούς χρόνους, Αφήνουμε κατά μέρος δηλαδή την ισορροπία στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών ( εξαγωγές-εισαγωγές) και την γρήγορη ανάκαμψη των οικονομιών. Σε κάθε περίπτωση όμως οι χώρες που είναι μέλη οικονομικών ενώσεων θα είναι ως προς αυτό, όπως και σε άλλα, σε πλεονεκτικότερη θέση ( Ελλάδα-ΕΕ ) λόγω εξασφαλισμένων εν τινί μέτρο αγορών.
Εάν στην παραπάνω εξίσωση παρεισφρύσουν και θέματα εσωτερικής πολιτικής αστάθειας καθώς και εξωτερικών γεωπολιτικών αναταράξεων, καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για ένα πολύ εκρηκτικό μίγμα που όλοι απευχόμαστε.
Ζητάμε λοιπόν :
-Ελεγχόμενη πληθωριστική πολιτική ( αύξηση ζήτησης μέσω δημόσιας και ιδιωτικής κατανάλωσης και επενδύσεων ),
-Στήριξη της απασχόλησης και βελτίωση της,
-Αποφυγή με κάθε τρόπο φαινομένων μόνιμου στασιμοπληθωρισμού,
-Ρεαλισμό και επίγνωση της κατάστασης από τα πιστωτικά ιδρύματα,
-Απαγόρευση δια ροπάλου συμπεριφορών που οδηγούν σε αποπληθωρισμό.
-Αφήνουμε για αργότερα την ισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών,
-Επίσης αργότερα θα δούμε την βιωσιμότητα του Δημοσίου Χρέους,
-Εσωτερική πολιτική σταθερότητα,
-Αποφυγή εξωτερικών κινδύνων, όσο είναι φυσικά δυνατό και διαπραγματεύσιμο.