Πριν καλά καλά τελειώσουμε με τον ιό, έχοντας όμως φθάσει στην αρχή του τέλους του με την ανακάλυψη-έγκριση κυκλοφορίας κάποιων εμβολίων και την έναρξη της διακίνησης-διάθεσης τους παγκοσμίως, άρχισαν δειλά δειλά να ακούγονται και κάποιες οικονομικές φωνές που μέχρι χθες δήλωναν αδυναμία λόγω της αυξημένης αβεβαιότητας για τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας. Το κοινό χαρακτηριστικό των περισσότερων από τις δηλώσεις αυτές ( Stiglitz στο περιοδικό F&D-έκδοση φθινοπώρου 2020, ΕΕ ) είναι ότι ο σχεδιασμός της παγκόσμιας οικονομίας πρέπει να θεμελιωθεί σε νέες βάσεις π.χ. αλλαγή του ρόλου των κεντρικών τραπεζών, περιορισμός της εισοδηματικής ανισότητας, πράσινες οικονομίες, ψηφιακές μεταρρυθμίσεις, κ.ά. Κάποιοι όμως φαίνεται να μη καταλαβαίνουν τίποτα ( ΔΝΤ ) και να συνεχίζουν να παίζουν το βιολί τους που όπως αποδείχτηκε στην πράξη δεν έχει ανθεκτικές χορδές έτσι κι’ αλλιώς ( περίπτωση Ελλάδας ). Οι αναφορές του ΔΝΤ στη τελευταία έκθεση του για την Ελλάδα, επικεντρώνονται στα ίδια και τα ίδια, κύρια το δημόσιο χρέος και τη βιωσιμότητα του, πρωτογενή πλεονάσματα κ.λ.π.. Θα μου πείτε πιστωτές μας είναι, τα λεφτά τους θέλουν να πάρουν, ποιο το περίεργο. Ίσως πάλι να ενδιαφέρονται να εξυπηρετήσουν και κάποιους νέους δυνητικούς πελάτες τους ( Τουρκία ) και θέλουν να έχουν τα διαθέσιμα. Μέχρι εδώ καλά, αλλά να προτρέπουν την Ελλάδα να τους πληρώσει τα οφειλόμενα πρόωρα, δανειζόμενη από τον ESM ( ιστοσελίδα newsbreak/ 6-12-2020 ) ή διαθέτοντας μέρος από το περίφημο ”μαξιλαράκι” των Τσίπρα-Τσακαλώτου, αυτό πάει πολύ και μάλιστα ζητούν να ξεκινήσουμε εμείς τις διαδικασίες πρόωρης εξόφλησης. Όλο αυτό το στηρίζουν σε κάποια σενάρια μη ρεαλιστικά που δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να εκληφθούν σαν επίσημες προβλέψεις και επομένως δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά. Ειδικότερα στα σενάρια τους δεν λαμβάνουν υπόψη τις χρηματοδοτήσεις του νέου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, που συστάθηκε για την ανασυγκρότηση των ευρωπαϊκών οικονομιών από τις συνέπειες της πανδημίας και βασίζεται σε συγκεκριμένους άξονες, δηλαδή πέραν των άλλων και κάποια 32δισ€ που θα πέσουν στην ελληνική οικονομία
την επόμενη πενταετία. Ένα μη ρεαλιστικό κρατούμενο λοιπόν αυτό ( πρόσφατες δηλώσεις του Ιρλανδού προέδρου του Eurogroup που κάνουν σαφές ότι η Ελλάδα θα χρηματοδοτηθεί από τις πρώτες ), με δεύτερο αυτό της απόστασης των εκτιμήσεων του ΔΝΤ από τα κυβερνητικά δηλωθέντα στον πρόσφατα κατατεθέντα προϋπολογισμό του 2021. Ειδικότερα, εκτιμά ( και όχι προβλέπει επειδή βασίζεται σε μη ρεαλιστικά σενάρια ) ότι το δημόσιο χρέος θα είναι 216% του ΑΕΠ για το 2021 έναντι 199,6% του προϋπολογισμού ( χρέος γενικής κυβέρνησης ), θεωρώντας ότι το ΑΕΠ δεν θα πιάσει σημαντικά μεγέθη ( >2% ) αν δεν επανέλθει η τουριστική βιομηχανία στην προ της πανδημίας εποχή και αν δεν τονωθούν οι ιδιωτικές επενδύσεις, οι εξαγωγές της χώρας και η εσωτερική κατανάλωση. Όλα αυτά τα μεγέθη έχουν προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του 2021, δηλαδή, ιδιωτική κατανάλωση από -7,6% το 2020 σε 3% το 2021, δημόσια κατανάλωση από 2,1% το 2020 σε -1,9% το 2021, ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου ( επενδύσεις ) από -14,3% το 2020 σε 23,2% το 2021, εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών από -30,3% το 2020 σε 22,5% το 2021, επανάκαμψη του τουριστικού τομέα από το 17% της προ covid εποχής το 2020 τουλάχιστον στο διπλάσιο το 2021, στοιχεία αρκετά για να φθάσει η μεταβολή στο ΑΕΠ το 2021 σε επίπεδα >4% ( λιγότερο από το βασικό σενάριο της Τράπεζας Ελλάδος που προέβλεπε 5,6% με ετήσια ύφεση όμως -9,4%, ενώ τα νούμερα του προϋπολογισμού βασίζονται σε ετήσια ύφεση -10,5% για το 2020-ήδη κατά την ΕΛΣΤΑΤ η ύφεση στο εννεάμηνο του 2020 έπιασε το -8,5%- ). Να πούμε εδώ ότι ο κατατεθείς προϋπολογισμός του 2021 έχει το πράσινο φως από τα αρμόδια όργανα της Ε.Ε. τα οποία εκφράστηκαν με πολύ κολακευτικά λόγια και για την επιτυχία των μέτρων διατήρησης της απασχόλησης στη χώρα κατά την περίοδο της πανδημίας. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον πολύ φθηνής χρηματοδότησης της κυβέρνησης από τις αγορές και της προτίμησης της να κρατήσει ανέπαφο το ”μαξιλαράκι” σαν δείκτη φερεγγυότητας στους πιστωτές της. Αξιοσημείωτο είναι φυσικά το γεγονός ότι οι φωστήρες του ΔΝΤ δεν δίνουν στις εκθέσεις τους το ανάλογο βάρος για την απασχόληση.
Προκύπτει λοιπόν από τα παραπάνω ότι όλα τα οικονομικά της χώρας είναι σε καλό σημείο ; Κάθε άλλο, η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη, απλώς γνωρίζουμε τι μας γίνεται, τι μας περιμένει, αλλά κυρίως ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε εκτός από ένα και μόνο ένα πρόβλημα, την αντιμετώπιση του τεράστιου ιδιωτικού χρέους στις τράπεζες ( περί τα 95δισ.€ ) και την ανεπάρκεια των συστημικών τραπεζών και των funds να το επιλύσουν, παρά τις συνεχείς και αδιάλειπτες νομοθετικές ρυθμίσεις της κυβέρνησης. Όμως, γνωρίζοντας πολύ καλά την ανεξαρτησία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος από όποιες κυβερνητικές παρεμβάσεις και τις ιδιαιτερότητες της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής οφείλω να τονίσω ότι η υπόθεση δεν πάει άλλο. Τα κορυφαία Ευρωπαϊκά όργανα πρέπει να αποφασίσουν και να αναγκάσουν την ΕΚΤ να πάρει θέση, για να αλλάξουν οι πρακτικές των τραπεζών και των funds στην αντιμετώπιση της διαχείρισης των κόκκινων δανείων και κυρίως σε περίπτωση ανεπάρκειας τους οι εποπτεύοντες οργανισμοί να επιβάλλουν πολύ σοβαρές κυρώσεις, θα τολμούσα να πω μέχρι αναστολές άδειας λειτουργίας. Στη περίπτωση της Ελλάδας, όλοι ( κυβερνήσεις και πολίτες ) έχουν κάνει όλα όσα μπορούν για να παραμείνουν οι τράπεζες όρθιες, αυτές όμως αλλά και οι εποπτεύοντες οργανισμοί ( Τράπεζα της Ελλάδος ) κωφεύουν, δεν αναγνωρίζουν τίποτα και κυρίως δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των καιρών με συνέπεια να μη πηγαίνει το καράβι της αναπτυξιακής πορείας της οικονομίας. Κρίνω λοιπόν, μετά λόγου γνώσεως, ότι μία από τις σοβαρότερες μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν την ελληνική οικονομία να πετύχει τους δυνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης είναι η εξεύρεση προσώπων, μεθόδων και εργαλείων, αποδεδειγμένα ικανών να διαχειριστούν το τεράστιο αυτό πρόβλημα της διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους. Για μεταρρυθμίσεις μιλάει και η έκθεση Πισσαρίδη ή οι αναφορές άλλων επαϊόντων ( Αλογοσκούφης, Σταθάκης ) αλλά κανείς δεν αγγίζει ξεκάθαρα το θέμα των τραπεζών στην Ελλάδα. Δεν πάει το μυαλό μου στο γιατί. το προφανέστερο είναι ότι δεν είναι εποχή, μετά από μια τέτοια υφεσιακή κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας λόγω της πανδημίας, να αγγίξουμε το χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο έτσι κι’ αλλιώς θα έλθει σε δύσκολη κατάσταση μετά την πανδημία. Υπάρχουν αρκετοί που υποστηρίζουν ότι μετά την τεράστια οικονομική ύφεση λόγω της πανδημίας, αν δεν προχωρήσουμε σε ρυθμίσεις και έλεγχο είναι πολύ δύσκολο να αποφύγουμε μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Εκτιμώ και ελπίζω φυσικά ότι δεν παραγνωρίζουν την σημασία της συμπεριφοράς του χρηματοπιστωτικού συστήματος σ’ αυτό και στη διαμόρφωση κλίματος αποπληθωρισμού στην παγκόσμια οικονομία το οποίο θα επιτείνει περαιτέρω τα ήδη αρνητικά αποτελέσματα από την πανδημία.